تبادل دین ودنیا
دینداران سه دسته اند: آنان که دین را وسيلة هوسها و آرزوهای دنیوی خود می سازند چرا که دین به هر حال در همه جای دنیا بازار گرمی دارد زیرا اکثر مردمان ای دارای فطرت مذهبی اند و لذا به اهل دين اعتماد میکنند .
این جماعت دیر یا زود تمام دین را خرج دنیا کرده و با آن به بن بست و نفاق می رسند و بالاخره مجبور می شوند دست از آن بکشند اینان در این تجارت به ثروت و رياست می رسند ولى از حيات باطنی و اخروی بی بهره اند . قرآن این گروه را کافران خوانده است .
و اما گروه قلیل دیگری از اهل دین هستند که دنیا را وسیله اعتلای دین و معنویت و معرفت می کنند. اینان به تعبیر قرآن مؤمناند که خداوند آنان را در حیات دنیوی بی نیاز میکند و قناعت می بخشد و با غناء و قدرت روحانی جبران می کند .
زندگی حقیقی اینان همان حيات باطنی آنهاست که توشه آخرت است و با مرگشان شکوفا می شود .
و اما گروه سومی هستند که چه بسا از ثروت و ریاستهای دنیوی می گذرند ولی منظورشان حیات اخروی و باطنی نیست بلکه ریاست و جلوه گری معنوی در نزد مردمان در همین دنیاست تا از چشم مردمان تقدیس و پرستیده شوند . اینان منافقانند و براستي خسر الدنيا و آخرت می شوند که نهایتأ هم از نظر خدا و خلق خدا طرد میشوند و لذا دشمنان قسم خورده دین و مؤمنان هستند .
اینان می پندارند که منظور از دین خدا همانا تقديس و پرستیده شدن بواسطة مردمان است و یادشان رفته که پرستش فقط از آن خداست.
مردم پرستی دنیوی، کفر است ولی مردم پرستی دینی موجب نفاق است در حقیقت این هر دو دسته مردم را نمی پرستند بلکه میخواهند که بواسطه مردم پرستیده شوند ولی مردم هرگز فریب نمی خورند زیرا خداوند محیط بر آنها است.
اگر انبیاء و اولیاء مورد تمجید و تقدیس مردم هستند به دلیل عشق واقعی آنان به نجات مردم است و همین عشق اساس نبوت و امامت آنهاست .