۱۴۷- و اما آيا دريافت كامل هر مرحله از نزول ذكر و روح ذكر برای هر انسانی چه مدت به طول می انجامد؟ بی ترديد نزول ذكر كه همان نزول روح الهی است به آنی رخ می دهد ولی درك و دريافت آن به صورت بينات و مشاهدات و آيات از آسمان هفتم تا آسمان دنيا و دل انسان حدود سه سال به طول می انجامد.تجربه خود من در سالهای ۷۵-۷۲ بوده است كه در سائر آثارم به تفصيل سخن گفته ام. ابن عربی هم در فتوحاتش بر اين سه سال تأكيد نموده است. و اين يك سنت محمدی است چرا كه برای حضرت ايشان هم سه سال اول بعثت مختص همين امر بود. كه بيست سال بعدش به مثابه تفصيل و تبيين آن روح و ذكر قرآنی محسوب می شود. ولی اين نزول و عروج برای عامه مردمان حدود هزار سال نجومی است كه در قرآن ذكرش رفته است. يعنی آنچه كه برای يك فرد اهل ذكر حدود سه سال نازل شده و مابقی عمرش هم تبيين و تفصيل می گردد برای جامعه بشری هزار سال است.
